معرفی 18 مورد از مشاغل سخت زیان آور و شرایط بازنشستگی

مشاغل سخت و زیان‌آور به کارهایی اطلاق می‌شود که بر اثر شرایط محیطی و فیزیکی خود، تأثیرات منفی قابل توجهی بر سلامت و رفاه افراد دارند. این مشاغل به دلیل فعالیت‌های سنگین، مواجهه با مواد شیمیایی خطرناک، سروکار داشتن با حرارت یا سرما و یا کار در محیط‌های پرخطر، می‌توانند باعث بروز بیماری‌های مزمن و کاهش توان جسمی شوند.

یکی از مهم‌ترین جنبه‌های این مشاغل، شرایط بازنشستگی ویژه‌ای است که برای حفظ حقوق کارگران در نظر گرفته شده است. در این مقاله به معرفی 18 مورد از مشاغل سخت و زیان‌آور و شرایط بازنشستگی آن‌ها می‌پردازیم، تا با آگاهی کامل، افراد شاغل در این حوزه‌ها بتوانند تصمیمات بهتری برای آینده شغلی و سلامت خود بگیرند.

لیست مشاغل سخت و زیان‌آور

کار در معادن زیرزمینی 

کار در معادن زیرزمینی، به‌ویژه در معادن زغال‌سنگ و فلزات، یکی از سخت‌ترین و زیان‌آورترین مشاغل است. این نوع کار با خطرات زیادی از جمله گازهای سمی، گرد و غبار معادن و احتمال ریزش تونل‌ها همراه است. کارگران معادن معمولاً در معرض بیماری‌های تنفسی مزمن مانند سیلیکوزیس قرار دارند و شرایط سخت زیرزمینی، فشار روانی و جسمی زیادی به آن‌ها وارد می‌کند. علاوه بر این، کار در معادن خطراتی مانند انفجار و آتش‌سوزی نیز به همراه دارد که می‌تواند به از دست دادن جان یا آسیب‌های جسمی جدی منجر شود.

کار در کارخانه‌های ذوب فلزات 

کار در کارخانه‌های ذوب فلزات، به‌ویژه در صنایع ذوب‌آهن و ریخته‌گری، یکی از مشاغل سخت و زیان‌آور است. در این کارگاه‌ها، کارگران در معرض حرارت بسیار بالا، بخارات سمی فلزات و گازهای خطرناک قرار دارند. این شرایط می‌تواند باعث مشکلات تنفسی، سوختگی‌های شدید، آسیب‌های چشمی و اختلالات اسکلتی و عضلانی شود. علاوه بر این، خطرات انفجار و سقوط اجسام سنگین نیز در این محیط‌ها به‌طور مداوم وجود دارد. به همین دلیل، این مشاغل نیاز به تجهیزات ایمنی ویژه و شرایط کاری سخت‌گیرانه دارند.

کار در محیط‌های دارای مواد شیمیایی سمی 

کار در صنایع رنگ‌سازی و داروسازی، به‌ویژه در محیط‌هایی که با مواد شیمیایی سمی سروکار دارند، برای کارگران بسیار زیان‌آور است. تماس مداوم با مواد شیمیایی می‌تواند باعث مسمومیت، سرطان و مشکلات جدی در سیستم تنفسی و گوارشی شود. بسیاری از این مواد قادر به نفوذ به پوست و ریه‌ها هستند و حتی در طول زمان می‌توانند موجب بروز بیماری‌های مزمن مانند آسم، برونشیت و اختلالات هورمونی شوند. این مشاغل به‌ویژه برای افرادی که بدون استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب به کار می‌پردازند، خطرناک‌تر است.

اپراتوری دستگاه‌های تولید پر سروصدا

اپراتوری دستگاه‌های صنعتی که تولید سروصدای زیادی می‌کنند، مانند کمپرسورها و دستگاه‌های برش، یکی از مشاغل زیان‌آور است. قرار گرفتن در معرض صدای بلند برای مدت طولانی می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی شنوایی و کاهش توانایی‌های حسی فرد شود. علاوه بر آسیب‌های شنوایی، چنین محیط‌هایی معمولاً دارای ارتعاشات زیاد و استرس‌های جسمی هستند که می‌توانند به مشکلات مفصلی و عضلانی منجر شوند. به همین دلیل، کارگران در این زمینه نیاز به استفاده از حفاظ‌های شنوایی و تجهیزات ایمنی دارند.

کار در کارگاه‌های آجرپزی و سرامیک‌سازی با کوره‌های دمای بالا

کار در کارگاه‌های آجرپزی و سرامیک‌سازی با کوره‌های دمای بالا یکی از مشاغل سخت و زیان‌آور است که در آن کارگران به‌طور مداوم با حرارت شدید و گرد و غبار شغلی مواجه هستند. این محیط‌ها می‌توانند موجب مشکلات تنفسی، مانند بیماری‌های ریه، و سوختگی‌های شدید در اثر تماس با دمای بالا شوند. همچنین، وجود مواد شیمیایی مانند سیلیس در گرد و غبار این کارگاه‌ها می‌تواند باعث بروز بیماری‌های مزمن ریوی گردد. به همین دلیل، کار در این مشاغل نیازمند استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب و آموزش‌های ویژه است.

کار در پالایشگاه‌های نفت و گاز

کار در پالایشگاه‌های نفت و گاز، به‌ویژه در قسمت‌هایی که با فرآیندهای شیمیایی و گازهای سمی سروکار دارند، یکی از مشاغل بسیار زیان‌آور است. کارگران در این محیط‌ها با خطرات بزرگی مانند انفجار، آتش‌سوزی و مسمومیت‌های شیمیایی مواجه هستند. گازهای سمی مانند هیدروژن سولفید و دی‌اکسید کربن می‌توانند باعث مشکلات تنفسی و مسمومیت‌های شدید شوند. علاوه بر این، فشار کاری بالا و شرایط محیطی سخت، سلامت جسمی و روانی کارگران را تهدید می‌کند. به همین دلیل، این مشاغل نیاز به نظارت دقیق و تجهیزات ایمنی ویژه دارند.

کار در ارتفاع 

کار در ارتفاع، مانند نصب داربست یا کار در برج‌های بلند، یکی از مشاغل پرخطر است که می‌تواند آسیب‌های جدی به همراه داشته باشد. خطر سقوط از ارتفاع در این نوع مشاغل بسیار بالا است و حتی استفاده از تجهیزات ایمنی مانند کمربند ایمنی هم نمی‌تواند به‌طور کامل از بروز حوادث جلوگیری کند. علاوه بر این، کار در ارتفاع معمولاً با استرس و فشارهای جسمی شدید همراه است که می‌تواند مشکلات اسکلتی و عضلانی ایجاد کند. این مشاغل به‌ویژه در شرایط جوی نامساعد خطرناک‌تر می‌شوند.

بتن‌ریزی و کار در پروژه‌های عمرانی سنگین

بتن‌ریزی و کار در پروژه‌های عمرانی سنگین، مانند ساخت پل‌ها، سدها و ساختمان‌های عظیم، به‌دلیل فعالیت‌های فیزیکی سنگین و استفاده از ماشین‌آلات بزرگ، یکی از مشاغل سخت و زیان‌آور به‌شمار می‌روند. کارگران در این مشاغل به‌طور مداوم با خطرات فیزیکی مانند سقوط اجسام، آسیب‌های مفصلی و عضلانی و مشکلات شنوایی ناشی از سروصدای زیاد مواجه هستند. علاوه بر این، قرار گرفتن در معرض گرد و غبار سیمان و مواد شیمیایی می‌تواند به مشکلات تنفسی منجر شود. این مشاغل نیازمند مراقبت‌های ویژه از سلامت جسمانی و استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب هستند.

کار روی اسکلت فلزی بدون حفاظت کامل

کار در اسکلت فلزی بدون استفاده از حفاظت کامل، مانند کمربند ایمنی و سایر تجهیزات حفاظتی، یکی از خطرناک‌ترین مشاغل در صنعت ساختمان است. این نوع کار با خطرات زیادی از جمله سقوط از ارتفاع، برخورد با اجسام سنگین و آسیب‌های جسمی شدید همراه است. کارگران در این زمینه به‌ویژه در هنگام کار در ارتفاع و در شرایط جوی نامساعد، در معرض خطرات جدی قرار دارند. این مشاغل نیازمند استفاده از تجهیزات ایمنی مناسب و آموزش‌های مداوم در زمینه ایمنی هستند.

مشاغل کشاورزی و دامداری

مشاغل کشاورزی و دامداری یکی از مشاغل سخت و زیان‌آور هستند که به‌ویژه در مناطق روستایی رایج‌اند. کشاورزان و دامداران به‌طور مداوم با خطرات فیزیکی مانند آسیب‌های ناشی از استفاده از ابزارهای کشاورزی، مواجهه با حیوانات و کار در شرایط جوی نامساعد روبه‌رو هستند. علاوه بر این، تماس با سموم کشاورزی و آفت‌کش‌ها می‌تواند به مشکلات تنفسی، پوستی و حتی مسمومیت‌های شیمیایی منجر شود. این مشاغل به‌ویژه برای افرادی که به شرایط زیست‌محیطی و مواد شیمیایی حساسیت دارند، خطرناک‌تر هستند.

سمپاشی مزارع با آفت‌کش‌های قوی

سمپاشی مزارع با آفت‌کش‌های قوی یکی از مشاغل سخت و زیان‌آور است که به‌دلیل استفاده از مواد شیمیایی خطرناک، می‌تواند مشکلات بهداشتی زیادی برای کارگران ایجاد کند. این مواد شیمیایی می‌توانند باعث مسمومیت‌های حاد و مزمن، سرطان، مشکلات تنفسی و آسیب‌های پوستی شوند. علاوه بر این، کارگران در معرض خطرات ناشی از گرد و غبار سموم کشاورزی و تماس با مواد شیمیایی خطرناک قرار دارند. این مشاغل نیاز به آموزش و استفاده از تجهیزات ایمنی ویژه دارند تا از بروز آسیب‌های جدی جلوگیری شود.

کار در دامداری‌های بزرگ و کشتارگاه‌ها

کار در دامداری‌های بزرگ و کشتارگاه‌ها به‌دلیل شرایط کاری سخت، به‌ویژه در مواجهه با حیوانات، بیماری‌ها و محیط‌های آلوده، یکی از مشاغل زیان‌آور است. این مشاغل شامل کار با ابزارهای سنگین، مواجهه با شرایط بهداشتی نامناسب و خطرات فیزیکی ناشی از حمل بارهای سنگین می‌شود. علاوه بر این، خطر انتقال بیماری‌ها از حیوانات به انسان و استرس‌های فیزیکی ناشی از کار طولانی‌مدت در محیط‌های شلوغ و پرخطر نیز در این شغل وجود دارد.

ماهیگیری صنعتی

ماهیگیری صنعتی در دریاهای آزاد، به‌ویژه در شرایط سخت جوی و دریایی، یکی از مشاغل پرخطر است که شامل خطرات زیادی مانند غرق‌شدن، مواجهه با شرایط بد جوی، کار در دریاهای طوفانی و آسیب‌های فیزیکی ناشی از ابزارهای ماهیگیری می‌شود. علاوه بر این، ماهیگیری در محیط‌های سخت و در معرض فشارهای فیزیکی بالا می‌تواند به آسیب‌های مفصلی و عضلانی و مشکلات تنفسی منجر شود. این مشاغل نیازمند استفاده از تجهیزات ایمنی ویژه و شرایط کاری محافظت‌شده هستند.

آتش‌نشانی

کار آتش‌نشانی یکی از مشاغل پرخطر و سخت است که به‌دلیل مواجهه با آتش، دود و گازهای سمی، ممکن است به آسیب‌های جسمی و مشکلات تنفسی منجر شود. آتش‌نشان‌ها در شرایط اضطراری با خطرات زیادی مانند سوختگی، آسیب‌های ناشی از سقوط، گازهای سمی و انفجار مواجه هستند. این مشاغل نیاز به تجهیزات ویژه‌ای دارند تا از بروز آسیب‌های جدی جلوگیری شود و کارگران بتوانند در شرایط سخت کار کنند.

رفتگران شهری و کارگران خدمات شهری

کار در خدمات شهری، به‌ویژه برای رفتگران شهری، یکی از مشاغل سخت و زیان‌آور است که در آن افراد به‌طور مداوم با شرایط جوی نامساعد مانند سرمای شدید یا گرمای طاقت‌فرسا مواجه هستند. این مشاغل معمولاً همراه با استرس فیزیکی بالا و قرار گرفتن در معرض آلودگی‌های محیطی است. علاوه بر این، کار در فصول سخت سال می‌تواند منجر به مشکلات بهداشتی و استرس‌های جسمی شدید شود.

کارگران بخش فاضلاب و تصفیه‌خانه‌های آب

کار در بخش‌های فاضلاب و تصفیه‌خانه‌های آب به‌دلیل مواجهه با مواد شیمیایی، گازهای سمی و آلودگی‌های میکروبی، یکی از مشاغل خطرناک به‌شمار می‌رود. کارگران در این بخش‌ها معمولاً در معرض بیماری‌های عفونی، مشکلات تنفسی و آسیب‌های جسمی قرار دارند. علاوه بر این، شرایط کاری سخت در تصفیه‌خانه‌ها و فاضلاب‌ها می‌تواند به مشکلات پوستی و عفونی منجر شود.

کار در بخش‌های ویژه بیمارستانی

کار در بخش‌های ویژه بیمارستانی مانند بخش‌های عفونی، اورژانس و اتاق عمل به‌دلیل تماس با بیماری‌ها و عفونت‌های مختلف، یکی از مشاغل پرخطر است. کارگران در این بخش‌ها به‌طور مداوم با بیماران مبتلا به بیماری‌های واگیردار مواجه هستند و در معرض خطر ابتلا به عفونت‌های شدید و مشکلات بهداشتی قرار دارند. این مشاغل نیاز به تجهیزات ایمنی ویژه و آموزش‌های بهداشتی دقیق دارند.

امدادگران اورژانس جاده‌ای و فوریت‌های پزشکی

امدادگران اورژانس جاده‌ای و فوریت‌های پزشکی به‌دلیل مواجهه با شرایط اضطراری و تصادفات، یکی از مشاغل سخت و زیان‌آور هستند. این افراد معمولاً در شرایط بحرانی و پرخطر باید خدمات پزشکی ارائه دهند که می‌تواند شامل خطراتی مانند تصادفات جاده‌ای، آسیب‌های جسمی و فشارهای روانی بالا باشد. این مشاغل نیازمند تجهیزات حفاظتی و آموزش‌های ویژه برای مقابله با خطرات موجود هستند.

شرایط بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور

کارگران شاغل در مشاغل سخت و زیان‌آور می‌توانند با داشتن حداقل ۲۰ سال سابقه کار متوالی یا ۲۵ سال سابقه کار متناوب در این مشاغل، بدون نیاز به شرط سنی بازنشسته شوند. در این مشاغل، هر سال سابقه کاری معادل ۱.۵ سال در نظر گرفته می‌شود. برای ثبت درخواست بازنشستگی، کارگران باید به کمیته بررسی مشاغل سخت و زیان‌آور در اداره کار مراجعه کنند تا شغل آن‌ها به‌عنوان سخت و زیان‌آور تأیید شود.

حق مرخصی برای مشاغل سخت و زیان‌آور

کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور از حق مرخصی سالانه بیشتری نسبت به سایر کارگران برخوردار هستند. طبق ماده ۶۵ قانون کار، این کارگران می‌توانند از ۵ هفته مرخصی استحقاقی با حقوق استفاده کنند که معادل ۳۵ روز است. این مرخصی باید در صورت امکان در دو نوبت و در پایان هر ۶ ماه به آن‌ها داده شود.

میزان حق بیمه برای مشاغل سخت و زیان‌آور

حق بیمه کارگران مشاغل سخت و زیان‌آور به‌صورت ویژه‌ای محاسبه می‌شود. کارفرمایان موظف‌اند علاوه بر ۲۳٪ حق بیمه تأمین اجتماعی که برای مشاغل عادی پرداخت می‌شود، ۴٪ حق بیمه اضافی نیز برای این کارگران پرداخت کنند. این ۴٪ به‌منظور جبران خطرات و آسیب‌های احتمالی ناشی از شرایط کاری نامطلوب طراحی شده است. در صورت عدم پرداخت این مبلغ توسط کارفرما، کارگران می‌توانند مابه‌التفاوت را خود پرداخت کنند تا سوابق آن‌ها به‌عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور محاسبه شود.

سخن پایانی
در این مقاله به معرفی 18 مورد از مشاغل سخت و زیان‌آور پرداخته شد که شامل مشاغلی همچون کار در معادن، کارخانه‌های ذوب فلزات، صنایع شیمیایی، اپراتوری دستگاه‌های پر سروصدا، کار در ارتفاع، پروژه‌های عمرانی سنگین و بسیاری دیگر است. این مشاغل به‌دلیل شرایط محیطی خاص خود، از جمله خطرات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی، تأثیرات منفی زیادی بر سلامت جسمی و روانی کارگران دارند.

 در نتیجه، برای این دسته از مشاغل، شرایط بازنشستگی ویژه‌ای در نظر گرفته شده است. کارگران این مشاغل می‌توانند با سابقه کاری مشخص، حتی بدون رسیدن به سن قانونی بازنشستگی، از مزایای بازنشستگی زودهنگام برخوردار شوند. علاوه بر این، حق مرخصی برای این مشاغل بیشتر از سایر مشاغل است و کارگران می‌توانند از مرخصی‌های ویژه برای جبران فشارهای کاری خود استفاده کنند.

همچنین، میزان حق بیمه این کارگران نیز بیشتر از مشاغل عادی است تا از آن‌ها در برابر آسیب‌ها و خطرات محیط کاری محافظت شود. در نهایت، شناخت این مشاغل و شرایط مربوط به آن‌ها می‌تواند به کارگران کمک کند تا از حقوق خود آگاه شوند و با برنامه‌ریزی صحیح، سلامت و آینده شغلی خود را تأمین کنند.